W ustawie uchylony został bowiem warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub pracy w szczególnym charakterze przed dniem 1 stycznia 1999 r. Pozostał jednak przepis, zgodnie z którym jedną z przesłanek do otrzymania emerytury pomostowej jest wykonywanie po dniu 31 grudnia 2008 r. pracy w szczególnych warunkach lub o
Spór dotyczący prawa do emerytury pomostowej rozpoczął się w lubelskim oddziale ZUS po tym jak wieloletni kierowca złożył wniosek o przyznanie mu pomostówki. Powołał się na to, że w czasie całej swojej kariery zawodowej wypracował ponad 17 lat stażu pracy w szczególnych warunkach, w tym także przed 1 stycznia 1999 r., jak wymaga ustawa o emeryturach pomostowych. Ważne pytanie prawne ZUS zakwestionował jego staż wypracowany po 31 grudnia 2008 r. Przepisy wymagają bowiem aby ubezpieczony legitymował się takim stażem po tej dacie. Problem jednak w tym, że ZUS wymagał, aby był to co najmniej miesiąc takiej pracy. Tak zresztą wynikało z wyroków Sądu Najwyższego zapadających dotychczas w tego typu sprawach. Tymczasem kierowca miał łącznie niecałe trzy tygodnie takiego stażu i do tego wypracowane w różnych okresach. Od 1 do 7 czerwca 2016 r., od 14 do 21 września 2016 r. oraz od 22 do 29 listopada 2016 r. zajmował się przewozem środków niebezpiecznych. Pojazd był wtedy oznakowany tablicą ostrzegawczą barwy pomarańczowej, zgodnie z przepisami umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR). Pod koniec 2016 r. pracodawca wystawił mu też świadectwo pracy z którego wprost wynikało, że wykonywał pracę w szczególnych warunkach na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony przewożącym towary niebezpieczne ADR. Gdy sprawa trafiła do sądu, najpierw Sąd Okręgowy, a następnie Sąd Apelacyjny w Lublinie przyznały kierowcy prawo do pomostówki. Gdy w wyniku skargi kasacyjnej ZUS sprawa trafiła do Sądu Najwyższego, sędziowie zdecydowali się na skierowanie pytania prawnego, do rozstrzygnięcia przez poszerzony, siedmioosobowy skład SN. Sędziowie zwrócili bowiem uwagę na fakt, że w dotychczasowych wyrokach SN przyjmował wymóg co najmniej miesiąca pracy w szczególnych warunkach po 31 grudnia 2008 r. (np. w wyroku z 15 stycznia 2013 r., sygn. I UK 448/12, czy 14 kwietnia 2021 r., sygn. II USKP 34/21). Czytaj więcej Odszkodowanie za brak pomostówki Chirurg z wieloletnim stażem domaga się od łódzkiego szpitala rekompensaty po tym, jak zwolnił się z winy pracodawcy, bo ten nie płacił za niego składek na Fundusz Emerytur Pomostowych. Proste warunki SN w środowej uchwale uznał, że nabycie prawa do emerytury pomostowej nie jest uzależnione od wykonywania, po dniu 31 grudnia 2008 r., pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przez okres przynajmniej jednego miesiąca. – Wymóg pracy w szczególnych warunkach, czy szczególnym charakterze po 31 grudnia 2008 r., przez co najmniej miesiąc nie wynika z przepisów – stwierdził w uzasadnieniu do uchwały Piotr Prusinowski, prezes SN, przewodniczący Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. – Systemowo też trudno osadzić wymóg pracy przez co najmniej miesiąc. Autopromocja Specjalna oferta letnia Pełen dostęp do treści "Rzeczpospolitej" za 5,90 zł/miesiąc KUP TERAZ Jak podkreślił SN uchwała nie zawiera odpowiedzi, czy do uznania takiej pracy za uprawniającą do emerytury pomostowej potrzebny jest jeden dzień, tydzień, czy tak jak w tym przypadku 3 tygodnie pracy. Choć wszystko wskazuje, że przy rozpatrywaniu tej sprawy w zwykłym składzie SN powinien utrzymać w mocy wyroku przyznające kierowcy prawo do emerytury pomostowej. Zdaniem SN zgodnie z przepisami ustawy prawo do emerytury pomostowej daje praca w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, która odbywa się w pełnym wymiarze. Sygnatura akt: III UZP 2/22 Opinia dla „Rzeczpospolitej” prof. Marcin Zieleniecki z Uniwersytetu Gdańskiego, były wiceminister rodziny, pracy i polityki społecznej Trudno inaczej interpretować przepisy o emeryturach pomostowych Sądu Najwyższego. I bardzo dobrze, że się tak stało. Ustawa nie przewiduje bowiem żadnych dodatkowych wymagań po 2008 r., aby nabyć prawo do emerytury pomostowej poza wykonywaniem takiej pracy. Paradoksalnie może to być tylko jeden dzień zatrudnienia po 2008 r., w pełnym wymiarze, w szczególnych warunkach lub też charakterze. Ten wymóg ma charakter łącznika starych przepisów z nowymi, tak by o pomostówki mogły starać się po 2008 r. osoby, które nadal pracują w takich szczególnych okolicznościach. Nie oznacza to jednak, że po uchwale SN będzie można dostać pomostówkę za jeden dzień pracy. Trzeba pamiętać, że te przepisy stawiają wymóg minimum 15-letniego stażu ubezpieczeniowego w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze oraz co najmniej 20 lat łącznego stażu emerytalnego dla kobiet i 25 dla mężczyzn, który powinien być wypracowany zarówno przed 1999 r., jak i po 2008 r.Uchwała zapadła w składzie siedmiu sędziów. Sąd Najwyższy przesądził: nie trzeba wykazywać miesiąca pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze po 2008 r. Wystarczy Do tej pory orzecznictwo Sądu Najwyższego i sądów powszechnych było niejednolite i pozostawiało wiele wątpliwości. Stąd pytanie skierowane do rozszerzonego składu Izby. PROCEDURY: Praca w szczególnych warunkach >> Praca o szczególnym charakterze >> ZUS: 15 lat ciężkiej pracy, ale nie po 2008 roku Według tej ustawy - prace o szczególnym charakterze to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się. Wykaz prac znajduje się w załączniku do ustawy. Marian K. był w swoim życiu zawodowym kierowcą 3,5 tonowej ciężarówki przez 15 lat. Czyli pracował w warunkach szkodliwych. Jednak - zdaniem ZUS - nie spełnił dodatkowego warunku do uzyskania emerytury pomostowej, tj. nie wykonywał pracy w warunkach szkodliwych po 31 grudnia 2008 r. (a tak stanowi pkt 6 art. 6 ustawy pomostowej). Przed Sądem I instancji Marian K. wyjaśniał, że po 31 grudnia 2008 r. przez 21 dni w 2016 roku woził niebezpieczne ładunki. I tak wnioskodawca wodził: przez 7 dni w czerwcu 2016 r.( od 14 do 21 września 2016 r. od 22 do 29 listopada 2016 r. A zatem - przysługuje mu emerytura pomostowa - i tak stwierdził Sąd Okręgowy w Lublinie. Natomiast Sąd Apelacyjny w Lublinie oddalił apelację. Wobec tego organ złożył skargę kasacyjną, a trzyosobowy skład SN powziął wątpliwość: Czy dla spełnienia przesłanki do nabycia prawa do emerytury pomostowej z art. 4 pkt 6 ustawy o emeryturach pomostowych konieczne jest wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze po 31 grudnia 2008 r. przez okres przynajmniej miesiąca? Cały problem rozbijał się o ten jeden miesiąc. Czy ma być to praca nieprzerwana przez miesiąc? Czy z przerwami, czy na umowie o pracę, czy też bez takiej umowy? Prokurator Generalny opowiedział się za podjęciem uchwały, stanowiącej, że po spełnieniu innych przesłanek, emerytura pomostowa należy się, gdy prace szkodliwe były wykonywane po 31 grudnia 2008 r. Jednak PG nie odniósł się do kwestii miesiąca pracy. Sprawdź też: Czy prace w wykopie są wymienione wśród prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze? > SN: Nie musi być miesiąc pracy Jak uzasadniał uchwałę prezes Izby - sędzia Piotr Prusinowski - warunkiem uzyskania emerytury pomostowej jest praca w szczególnych warunkach - na starych zasadach, a ponadto koniecznie - praca po 31 grudnia 2008 r. w tych warunkach. Powstało pytanie jak długo ta praca ma trwać? W kilku wyrokach Sąd Najwyższy określił, że wymagany jest miesiąc, ale ustawa o tym nic nie mówi. - Według Sądu Najwyższego do uzyskania emerytury pomostowej nie potrzebna jest praca po 2008 r. przynajmniej przez jeden miesiąc, może być mniej - mówił sędzia Prusinowski. - Konieczne jest jednak zawarcie umowy o pracę - dodał. Sędzia przewodniczący wspomniał o dwóch wyjątkach, gdy taka emerytura nie przysługiwałaby: jest podpisana umowa o pracę w szczególnych warunkach, ale wnioskodawca jej nie wykonuje nie podpisano takiej umowy, ale praca w szczególnych warunkach jest wykonywana. W omawianej sprawie Mariana K. Sąd Najwyższy w składzie 3 sędziów rozpoznający skargę kasacyjną musi rozważyć podjętą uchwałę siódemkową. Dlatego, że wnioskodawca miał podpisaną umowę i pracował w szczególnych warunkach po 2008 r. Sygnatura akt III UZP 2/22, uchwała 7 sędziów Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych SN z 18 maja 2022 roku. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji. Świadectwo pracy – wzór. Świadectwo pracy. /Fot. Fotolia. Świadectwo pracy jest dokumentem wydawanym przez pracodawcę pracownikowi w związku z wygaśnięciem lub rozwiązaniem stosunku pracy. Jego elementy oraz zasady wystawiania zostały szczegółowo unormowane w kodeksie pracy oraz rozporządzeniu ministra pracy i polityki
Nauczyciel może przejść na emeryturę z tytułu wykonywania pracy w szczególnym charakterze i na "pomostówkę". Ma też prawo do rekompensaty za pracę nauczycielską. Wyjaśniamy na jakich nauczycielskieNauczyciele mogą przejść na emeryturę z tytułu wykonywania pracy w szczególnym charakterze. Dotyczy to osób, które ukończyły: 55 lat (kobiety) i na 1 stycznia 1999 roku miały co najmniej 20 lat stażu (okresów składkowych i nieskładkowych), w tym 15 lat pracy nauczycielskiej wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy; 60 lat (mężczyźni) i na 1 stycznia 1999 roku mieli co najmniej 25 lat stażu (okresów składkowych i nieskładkowych), w tym 15 lat pracy nauczycielskiej wykonywanej stale i w pełnym wymiarze. - Chcąc skorzystać z emerytury z tego tytułu, należy złożyć wniosek przed ukończeniem powszechnego wieku emerytalnego - zaznacza Krystyna Michałek, regionalny rzecznik ZUS województwa kujawsko-pomorskiego. Nauczyciel nie może być także członkiem otwartego funduszu emerytalnego (OFE) albo za pośrednictwem ZUS musi złożyć wniosek o przekazanie środków na swoim rachunku w OFE na dochody budżetu państwa. Emerytury 2022. Takie są teraz dodatki do emerytur i rentEmerytury dla nauczycieli. Nauczyciele mogą skorzystać z kilku wariantów"Pomostówka" dla nauczycieliEmerytura pomostowa przysługuje nielicznej grupie nauczycieli. Dotyczy to osób pracujących w ośrodkach wychowawczych, szkolno-wychowawczych, ośrodkach socjoterapii, zakładach poprawczych czy schroniskach dla nieletnich. Emerytura pomostowa jest świadczeniem, które przysługuje jedynie w sytuacji braku uprawnień do emerytury z systemu powszechnego. Aby otrzymać taką emeryturę, dodatkowo muszą zostać spełnione także inne warunki jak odpowiedni staż pracy i wiek. W przypadku: kobiet jest to 55 lat życia i 20 lat stażu ubezpieczeniowego (w tym 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wykonywanej w pełnym wymiarze czasu pracy), mężczyzn 60 lat i 25 lat stażu ubezpieczeniowego (w tym 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wykonywanej w pełnym wymiarze). Kolejny warunek, który musi być spełniony: przed dniem 1 stycznia 1999 roku trzeba wykonywać przez co najmniej jeden dzień pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, które są wymienione w dotychczasowych przepisach lub w nowych wykazach prac; należy wykonywać po 31 grudnia 2008 roku przez co najmniej jeden dzień pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, która jest wymieniona w nowych wykazach prac; a trzeba rozwiązać stosunek (stosunki) pracy. Rekompensata za pracę nauczycielskąPrzysługuje urodzonym po 1948 roku, którzy przed 1 stycznia 2009 roku wykonywali przez co najmniej 15 lat pracę w szczególnym charakterze. Rekompensata stanowi dodatek do kapitału początkowego i łącznie z tym kapitałem podlega waloryzacjom, a w efekcie powiększa podstawę obliczenia emerytury. Osoba, która udowodniła wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przez co najmniej 15 lat i nie skorzystała z możliwości nabycia prawa do emerytury wcześniejszej, pomostowej lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, ma prawo do rekompensaty ustalanej jako dodatek do kapitału początkowego uwzględnianego przy obliczeniu emerytury powszechnej. Jeśli więc osoba nie skorzystała z możliwości przejścia na nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, a spełniła wszystkie warunki potrzebne do jego przyznania - taka rekompensata może Kujaw i Pomorza - sezon 2 odcinek 27Polecane ofertyMateriały promocyjne partnera
Od 2004 r. przepisy przewidują system skróconego tygodnia pracy, w którym praca jest wykonywana maksymalnie przez 4 dni w tygodniu w wymiarze dobowym do 12 godzin. W ten sposób pracownik może mieć na stałe zapewnione dłuższe weekendy przy 3 wolnych i 4 pracujących dniach w tygodniu. Zasady wprowadzenia systemu skróconego tygodnia pracy 9 + 9 to według ustawy emerytalnej mniej niż 15 20 maja Trybunał Konstytucyjny rozpozna skargę konstytucyjną Stanisława P. dotyczącą prawa do wcześniejszej emerytury w przypadku pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie ¤ 4 ust. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku dotyczącego wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zgodnie z nim pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, nabywa prawa do emerytury, jeżeli osiągnął odpowiedni wiek emerytalny i posiada co najmniej 15 lat pracy. Stanisław P. pracował przez 9 lat, 7 miesięcy i 14 dni w szczególnych warunkach oraz przez 9 lat w szczególnym charakterze jako nauczyciel. Liczone osobno powyższe okresy pracy nie dają 15 lat, wobec czego organ rentowy odmówił mu prawa do wcześniejszej emerytury. Rozpatrujący odwołanie sąd okręgowy zmienił decyzję ZUS-u i przyznał mężczyźnie prawo do takiego świadczenia. Organ rentowy wniósł apelację. Powołał się przy tym na wyrok Sądu Najwyższego, zgodnie z którym przepisy rozporządzenia nie przewidują możliwości zaliczenia nauczycielowi do okresów pracy w szczególnym charakterze jakichkolwiek innych okresów zatrudnienia, nawet uznanych w myśl rozporządzenia za wykonywane w szczególnym charakterze lub w szczególnych warunkach. Sąd apelacyjny uwzględnił apelację organu rentowego w całości, a odwołanie Stanisława P. oddalił. Zdaniem skarżącego kwestionowany przepis przez to, że do okresu pracy w szczególnych warunkach zalicza wykonywanie zawodu górnika oraz zatrudnienie na kolei, a także okresy pracy lub służby: pracowników żeglugi powietrznej, pracowników w morskich portach, hutników, strażaków, żołnierzy zawodowych oraz obecnie policjantów, a traktuje gorzej zawody: celnika, twórcy, artysty, dziennikarza, pracownika NIK i nauczyciela, wymagające również szczególnej sprawności fizycznej i psychicznej, godzi w konstytucyjną zasadę równości wobec prawa. Skarżący uważa, iż wszystkie osoby świadczące pracę lub służbę, wymienione w rozporządzeniu powinny mieć te same prawa emerytalne, a ich rozróżnianie jest niczym nieuzasadnione. (kz) Sprawdź ogłoszenia: PracaJeżeli legitymuje się na dzień 1 stycznia 1999 r. stażem pracy wynoszącym co najmniej 25 lat, w tym 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach, nabędzie prawo do emerytury na zasadach
PRAWO PRACY2017-02-01Jeśli dokumenty nie wyjaśniają wystarczająco faktu pracy w warunkach szczególnych, konieczne jest złożenie wniosku o dopuszczenie dowodu np. ze z którym przychodzi nam się zmierzyć, jest często odmowna decyzja organu rentowego w sprawie przyznania prawa do świadczeń emerytalno-rentowych. Od decyzji odmownej można się odwołać za pośrednictwem ZUS, do właściwego sądu. Wiąże się to z koniecznością wykazania się przez odwołującego się znaczną inicjatywą dowodową. To obszerne zagadnienie można przedstawić na przykładzie spraw dotyczących odmowy prawa do emerytury pomostowej oraz emerytury za pracę w warunkach szczególnych lub w szczególnym z dokumentamiW toku postępowania o przyznanie prawa do emerytury za pracę w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, czy też emerytury pomostowej, przed organem rentowym najwięcej trudności przysparza ubezpieczonemu udowodnienie, iż spełnił on przesłankę wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przez okres co najmniej 15 lat oraz iż prace te wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze powinny zostać udokumentowane w sposób należyty w świadectwach wykonywania pracy. W rzeczywistości bywa z tym różnie. Często bowiem pracownikowi nie wydano świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Jeśli nawet taki dokument pracownik posiada, to mogą się pojawić problemy związane, z tym że: brzmienie wskazanego w nim stanowiska pracy prawdopodobnie nie odpowiada brzmieniu stanowiska z wykazu aktu resortowego, w dokumencie nie wskazano odpowiedniego wykazu, pozycji rozporządzenia lub pozycji zarządzenia resortowego, bądź też nie zaznaczono, iż praca wykonywana była stale i w pełnym wymiarze czasu. Uzyskanie zaś dokumentu w odpowiednim brzmieniu niesie ze sobą trudności. Zdarza się, że zakład pracy pozostaje w likwidacji, albo został już zlikwidowany, zaś syndyk masy upadłości, czy też archiwum będące w posiadaniu dokumentacji płacowej i osobowej pracowników nie kwapi się do wydania, albo nie jest w stanie wydać właściwego do sąduPomimo że organ rentowy triumfuje, wydając negatywną decyzję, a sytuacja wydaje się patowa, panaceum okazuje się sporządzenie odwołania od decyzji organu rentowego. Odwołanie należy złożyć w terminie jednego miesiąca (nie zaś, jak czasem błędnie wskazuje organ rentowy – 30 dni) od dnia otrzymania decyzji organu rentowego w sprawie odmowy przyznania prawa do świadczenia. Trzeba to zrobić za pośrednictwem ZUS, do sądu okręgowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania powinno odpowiadać wymogom pisma procesowego, tj. zawierać oznaczenie organu rentowego, dane odwołującego się (imię, nazwisko, adres oraz numer PESEL), informacje dotyczące zaskarżonej decyzji (znak i datę jej wydania), zwięzłe określenie kierowanych do sądu wniosków oraz zarzutów wobec decyzji organu do przecenienia pozostają wnioski dowodowe, które można – a wręcz należy – skierować do sądu, który wyda rozstrzygnięcie w pierwszej kolejności należy wnieść o dopuszczenie dowodu z dokumentów, tj. posiadanego przez odwołującego świadectwa pracy, świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz wszelkie inne dokumenty potwierdzające fakt, formę oraz okres zatrudnienia (umowa o pracę, czy legitymacja ubezpieczeniowa).Należy również pamiętać, iż w uzasadnionych wypadkach istnieje możliwość zaliczenia na poczet okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze okresu odbywania służby wojskowej – wówczas uzasadnione jest przedłożenie także książeczki i przesłuchanieW sytuacji, gdy ww. dokumenty nie wyjaśniają w sposób wystarczający spornych okoliczności sprawy, konieczne staje się również złożenie wniosku o dopuszczenie dowodu z:– zeznań świadków. Świadkami mogą być osoby pracujące w tym samym zakładzie pracy, na tym samym lub równorzędnym stanowisku pracy ( te, którym przysługuje prawo do świadczenia, o które ubiega się ubezpieczony), przełożeni lub podwładni ubezpieczonego, będący w stanie – na żądanie sądu – okazać dokumenty potwierdzające fakt zatrudnienia w tym samym okresie, w tym samym zakładzie pracy (tj. świadectwa pracy). Osoby te powinny być w stanie poświadczyć, iż charakter pracy ubezpieczonego w danym okresie zatrudnienia odpowiadał stanowisku pracy określonemu w akcie resortowym oraz we właściwym rozporządzeniu, jak również to, że praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.– przesłuchania osoby odwołującej się. Odwołujący się zostanie przesłuchany na te same okoliczności, o których wypowiedzą się świadkowie, tj. winien wskazać, iż charakter wykonywanej pracy odpowiadał stanowisku pracy określonemu w akcie resortowym oraz we właściwym rozporządzeniu i uzasadnić tę okoliczność ( poprzez wskazanie, jakie prace wykonywał i obsługą, jakich urządzeń się zajmował), jak również iż praca ta była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pomocne może okazać się wniesienie o zobowiązanie przez sąd do przekazania dokumentacji płacowej i osobowej przez podmiot, który jest w jej posiadaniu (w zależności od okoliczności może nim być: pracodawca, podmiot, który wstąpił w prawa pracodawcy, syndyk masy upadłości pracodawcy, bądź właściwe archiwum, jeżeli pracodawca uległ likwidacji).Zdaniem autorkiProces wykazywania przed sądem, iż – wbrew stanowisku organu rentowego – odwołujący się spełnił przesłanki uzasadniające uzyskanie prawa do świadczeń, wymaga od odwołującego się szerokiej inicjatywy dowodowej, jednak – dobrze poprowadzony – przynosi wymierny efekt w postaci uzyskania prawa do świadczeń. Wyrok sądu zmieniający decyzję ma bowiem dla organu rentowego charakter obligacyjny. Wobec tego warto rozważyć skorzystanie w tej mierze z pomocy pełnomocnika profesjonalnego, który zadba o nasze interesy i wykona za nas niezbędną został opublikowany w dodatku do dziennika Rzeczpospolita „Dobra Firma” z dnia r.
W artykule omówiono problemy związane z ustalaniem okresów pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze dla celów emerytalnych. Zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, (Dz. U. Nr 8, poz. 43, z późn. zm. oraz z 1998 r. Nr 162, poz. 1118) okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Interesuje Cię ten temat i chcesz wiedzieć więcej? kliknij tutaj >> Pojęcie wykonywania pracy stale i w pełnym wymiarze czasu pracy oznacza, że: ustawodawca wyklucza zaliczalność okresów zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy, czyli np. na ¾ etatu, wobec tego praca musi być wykonywana na pełnym etacie, praca ma być wykonywana stale, to oznacza, że pracownik wykonuje ją normalnie każdego swojego dnia pracy. Sumowanie natomiast rzeczywistego czasu pracy w charakterze np. spawacza w sytuacji, gdy pracownik jest zatrudniony na stanowisku spawacza w pełnym wymiarze czasu pracy czyli na pełnym etacie i prace związane ze spawaniem wykonuje w każdym swoim dniu pracy, jest błędnym rozumieniem tego przepisu. Można się zgodzić z tym, że w związku z niewyczerpaniem obu wskazanych przesłanek łącznie, pewne okresy pracy pracownika na stanowisku spawacza będą wyeliminowane z okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach. Przykładowo, wówczas, gdy w danym dniu pracy, tygodniu pracy, czy miesiącu albo jeszcze dłuższym odcinku czasu, spawacz był oddelegowany do innej pracy, pomimo, że nadal zajmował stanowisko spawacza. Nie do przyjęcie jest natomiast taka wykładnia aby np. w ramach 8 godzinnej dniówki spawacza wydzielać czas pracy poświęcony pracy spawalniczej i tylko ten czas zaliczać do czasu pracy w warunkach szczególnych. Taki „aptekarski” sposób podejścia do tego zagadnienia prowadzi po prostu do oczywistych absurdów. Praca pracownika wykonującego stale czynności spawacza, z technologicznego punktu widzenia składać się będzie z różnych odcinków czasu spawania, przygotowania materiału do spawania, realizacji prac wykończeniowych itp. W konsekwencji, nie jest nawet możliwe aby w praktyce dokonywać takich obliczeń. Podobnie będzie przy innego rodzaju pracach, np. maszynistka stale pisząca na komputerze, zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy też nie pracuje przy monitorze ekranowym przez 8 godzin. Obok pracy bezpośrednio przy komputerze korzysta z przysługujących jej przerw dodatkowych w pracy, przygotowuje materiał potrzebny do przepisania, oddaje materiał przepisany. Niekiedy prowadzi statystykę przepisanego materiału itp. Wymaganie zatem ścisłych wyliczeń rzeczywistego czasu pracy w danym charakterze, niezależnie od tego, że nie wynika z powołanego przepisu rozporządzenia, to prowadziłoby do kompletnych nonsensów. Oczywiście, mogą mieć miejsce przypadki wykonywania przez pracownika zatrudnionego na pełnym etacie w jakimś charakterze np. spawacza, prac różnego rodzaju, określonych w jego zakresie czynności. Czyli, np. prace spawacza może wykonywać wtedy, gdy istnieją ku temu potrzeby, albo planowo tylko w pewne dni, czy okresy czasu. W takim przypadku, trzeba się kierować pojęciem stałego wykonywania pracy i wówczas oczywiście te okresy pracy, które nie dotyczą wykonywania pracy w charakterze spawacza, albo praca spawacza nie jest wykonywana stale, nie będą zaliczane do stażu pracy dla omawianych celów. W jakimś zakresie może tutaj być pomocne orzecznictwo Sądu Najwyższego zapadłe na tle tej problematyki. W wyroku z dnia r. II UK 87/03, OSNP 2004/14/248 Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że przedmiotem sporu w sprawie o wcześniejszą emeryturę na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) jest uprawnienie do tego świadczenia z uwagi na warunki pracy, co oznacza – szczególnie przy braku stosownych zaświadczeń – konieczność poczynienia ustaleń dotyczących rodzaju i wymiaru zatrudnienia w warunkach szczególnych. Nie czyni temu zadość odniesienie się tylko do zatrudnienia zasadniczego, bez zbadania czy dodatkowo wykonywane czynności, które także warunkują to prawo, nie były wykonywane stale i w odpowiednim wymiarze czasu. Z uzasadnienia tego rozstrzygnięcia wynika, że SN nie wyklucza możliwości zaliczenia pracy w charakterze sanitariusza-noszowego wykonywanej obok czynności kierowcy samochodu zakładu opieki zdrowotnej, jeżeli praca ta wykonywana była stale i w odpowiednim wymiarze czasu pracy. Jak widać, pojęcie stałego wykonywania pracy w pełnym wymiarze czasu pracy SN sprowadza nie tyle do godzin wykonywania pracy w danym charakterze, ile do zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy czyli na pełnym etacie. W przeciwnym razie, w omawianej sprawie nie doszłoby do uchylenia zaskarżonego kasacją wyroku, skoro wiadome było z góry, iż powód pracował w charakterze kierowcy i równocześnie sanitariusza-noszowego, przy czym praca kierowcy została wyeliminowana z uwaga na to, że pojazd, którym jeździł nie miał uprawnień pojazdu uprzywilejowanego w ruchu drogowym, gdyż nie zadbano o stosowne formalności w tym zakresie. W wyroku z dnia r. II UKN 598/00, OSNP 2003/17/419, Sąd Najwyższy stwierdził, że o uprawnieniu do emerytury na podstawie § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) decyduje łączne spełnienie przez pracownika wszystkich warunków określonych w tym przepisie, a nie jego przekonanie, że charakter lub warunki pracy wystarczają do uznania jej za wykonywaną w szczególnych warunkach. W stanie faktycznym sprawy, powód pracował 70% czasu pracy w kopalni a 30% czasu pracy w biurze i na tej podstawie uznano, że jego praca nie ma charakteru pracy w pełnym wymiarze czasu pracy. Rozstrzygnięcie to z merytorycznego punktu widzenia może być jednak mylące, ponieważ SN rozpoznając kasację opiera się na ustalonym stanie faktycznych i bada sprawę wyłącznie w zakresie zarzutów kasacyjnych. Dużo więc zależy od tego, czy kasacja została poprawnie sporządzona, oraz czy poprawnym jest ustalony wcześniej a nie kwestionowany przez powoda stan faktyczny sprawy. W konsekwencji, można uznać, że jeżeli istnieje wyraźny podział zakresu zadań pracownika np. w zakresie czynności na wykonywanie w części pełnego etatu pracy wchodzącej w zakres pracy w szczególnych warunkach, a w części pracownik wykonuje inną pracę nie w szczególnych warunkach, to wówczas może dojść do nie uznania zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Rozdzielność taka musi jednak wynikać z formalnych dokumentów potwierdzających taki a nie inny rozkład czasowy czynności pracownika. Jeżeli takiego rozdziału wyraźnego nie ma, to oczywiście nie ma podstaw do tego, aby przy pomocy dokładności „aptekarskiej” dokonywać post factum takiego rozdziału, gdyż taka sytuacja ewidentnie narusza prawa pracownicze do wcześniejszej emerytury. Jeżeli chcesz wiedzieć więcej na ten temat – kliknij tutaj >>
Prawo do emerytury pomostowej zależy więc od tego, czy pracownik wykonywał prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przez okres co najmniej 15 lat, a nie od tego, czy był umieszczony w ewidencji pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. O tym, że pracownik spełnia ten Osobom zatrudnionym gwarantuje przede wszystkim możliwość przejścia na wcześniejszą emeryturę oraz otrzymywanie podwyższonych kwot świadczeń emerytalno–rentowych. Z kolei pracodawca musi pamiętać o dodatkowych środkach bezpieczeństwa. Dlatego też warto wcześniej zapoznać się z informacjami na temat tego, czym tak naprawdę jest praca w szczególnych warunkach i jakie zawody uprawniają nas do korzystania z wyżej wymienionych przywilejów?Praca w szczególnych warunkach to pojęcie, które najczęściej możemy spotkać w rozporządzeniach oraz wiadomościach związanych ze świadczeniami emerytalno–rentowymi. Dlatego też szczegółowe informacje na ten temat i definicje znajdziemy w trzech aktach prawnych, które posłużą nam do analizy w dalszej części artykułu. Są to:Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.)Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. poz. 887 z późn. zm.),Ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. Nr 237 poz. 1656).Jednak są to dokumenty, które dotyczą przede wszystkim pracownika. Z kolei dla pracodawcy istotne będzie Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 roku w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy ( 1997 nr 129 poz. 844), Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 roku w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy ( oraz standardowo Kodeks Pracy (Dz. U. 1974 Nr 24 poz. 141).W wyżej wymienionych dokumentach możemy znaleźć definicję pracy w szczególnych warunkach. Jednak my posłużymy się zapisami w ustawie o emeryturach pomostowych. mówi o konkretnych warunkach, jakie muszą być spełnione, aby mówić o tego typu zatrudnieniu. Podstawą jest wykonywanie pracy w środowisku, w którym występują czynniki ryzyka związane z siłami natury lub procesami technologicznymi. Drugie kryterium to duże prawdopodobieństwo, że spowodują one trwałe uszkodzenie zdrowia mimo odpowiednich środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej. W efekcie pracownik wykonuje w warunkach szkodliwych działania, które przekraczają jego możliwości, prowadzą do przedwczesnego starzenia się i utrudniają dalszą pracę. Jednak o jakich dokładnie warunkach mówimy?Praca w warunkach szkodliwych – co determinuje szkodliwość warunków?Skoro wiemy już, czym jest praca w warunkach szczególnych, możemy przejść do analizy czynników determinujących szkodliwość. Z powyższej definicji wynika, że są nimi siły natury oraz procesy technologicznie. Jednak to nie wystarcza, a wśród tych dwóch grup należy wyodrębnić konkretne miejsca pracy. W pierwszej, czyli szkodliwych warunków determinowanych siłami natury, znajdziemy prace: pod ziemią, na wodzie, pod wodą oraz w powietrzu. Będą to między innymi: nurek, płetwonurek czy też sprzątacz grupa, do której należą czynniki szkodliwe determinowane przez procesy technologiczne, obejmuje prace w warunkach: gorącego lub zimnego mikroklimatu, podwyższonego ciśnienia atmosferycznego, a także bardzo ciężkie prace fizyczne (u kobiet powyżej 4600 kJ, u mężczyzn powyżej 8400 kJ) i związane z bardzo dużym obciążeniem wykonywane przez minimum 50% zmiany w niezmiennej pozycji. Tak więc warunki szkodliwe można podzielić na fizyczne, chemiczne oraz biologiczne. Więcej szczegółowych informacji na ten temat znajdziemy w ustawie o emeryturach pomostowych (Dz. U. 2008 Nr 237 poz. 165). Natomiast wykaz prac w szczególnych warunkach można znaleźć w dalszej części w szkodliwych warunkach a prawoJak już wspomnieliśmy na początku, praca w warunkach szkodliwych została zdefiniowana w kilku aktach prawnych. Przywileje, jakie otrzymują osoby zatrudnione na stanowiskach objętych prawem, to przede wszystkim:obniżenie wieku emerytalnego – standardowa emerytura pomostowa jest przyznawana pracownikom, którzy ukończyli co najmniej: kobiety 55 lat i mężczyźni 60 lat. Te ustalenia dotyczą również górników pracujących pod ziemią. Jednak w przypadku wykonywania pracy w szczególnych warunkach możemy skorzystać z łagodniejszych kryteriów. Jeżeli byliśmy zatrudnieni w powietrzu lub jako maszyniści pojazdów trakcyjnych czy też ratownicy górscy, wówczas próg wieku obniża się do co najmniej: kobiety 50 lat i mężczyźni 55 lat. Z kolei pracownicy zatrudnieni w morskich portach lub przedsiębiorstwach z nimi działającymi na ich rzecz mogą przejść na wcześniejszą emeryturę po osiągnięciu co najmniej 55 roku życia. Taka sama zasada dotyczy również osób pracujących w hutnictwie, na wodzie czy też pod wodą oraz przy przetwórstwie lub usuwaniu materiałów zawierających azbest. Jednak pamiętajmy o obowiązku posiadania co najmniej 15 lat stażu pracy oraz osiągnięcia wieku emerytalnego w ciągu maksymalnie 5 lat od końca ubiegania się o rekompensatę z tytułu pracy w szczególnych warunkach w pełnym wymiarze czasu, która jednak nie uprawnia do przejścia na wcześniejszą emeryturę. W tym celu niezbędne jest posiadanie świadectwa lub zaświadczenia z miejsca zatrudnienia z wpisem o szczególnych pamiętać, że ustawa o emeryturze pomostowej zobowiązuje pracodawcę do uwzględnienia w świadectwie pracy informacji o wykonywaniu obowiązków w szczególnych warunkach. W rozporządzeniach można znaleźć szczegółowe informacje na temat zakresu czynności objętych czym musi pamiętać pracodawca?W rozporządzeniach Ministra Zdrowia dotyczących przepisów BHP oraz pomiarów czynników szkodliwych znajdują się wszelkie informacje na temat obowiązków pracodawcy. Wśród nich najważniejsze jest przeprowadzenie badań i pomiarów nie później niż w terminie 30 dni od rozpoczęcia działalności. Jeżeli wyniki potwierdzą obecność jednego z czynników szkodliwych, wówczas pracodawca ma obowiązek przeprowadzać regularne badania. W zależności od rodzaju zagrożenia należy podjąć odpowiednie działania co najmniej raz w roku lub raz na dwa lata. Każde wyniki powinny być przechowywane przez co najmniej 3 lata. Tryb, metoda oraz rodzaj również zostały określone w rozporządzeniu (Dz. U. Nr 33, poz. 166). Dodatkowo można w nim przeczytać o wymaganiach dotyczących laboratoriów oraz zapoznać się i pobrać wzory na podstawie wyników badań i pomiarów pracodawca jest zobowiązany do prowadzenia odpowiedniego rejestru czynników szkodliwych. Każdy pracownik powinien zapoznać się z takim wykazem. Natomiast osoba zatrudniająca musi przechowywać dokumentację przez 40 lat. Jest to zabezpieczenie, gdyby u jednego z zatrudnionych wystąpiła choroba zawodowa. Dodatkowo pracodawca ma obowiązek chronić swoich pracowników przed czynnikami szkodliwymi oraz częściej niż standardowo kierować ich na badania. Na koniec warto również wspomnieć, że osoba zatrudniająca ma prawo do przyznania dodatku do wynagrodzenia. Jednak w tej kwestii wszystko zależy od wewnętrznych ustaleń prac w szczególnych warunkachPraca w warunkach szkodliwych wykaz zawodów znajdziemy między innymi w Ustawie o emeryturach pomostowych (Dz. U. 2008 Nr 237 poz. 165). Lista zawiera 40 pozycji. Jest on również zawarty w Rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W tym przypadku wyróżnia się kilka grup zawodowych, a mianowicie prace w:WYKAZ Agórnictwieenergetycehutnictwie i przemyśle metalowymchemiibudownictwie i przemyśle materiałów budowlanychleśnictwieprzemyśle drzewnym i papierniczymprzemyśle lekkimgospodarce komunalnejrolnictwie i przemyśle rolno-spożywczymprzemyśle poligraficznymsłużbie zdrowia i opiece społecznejzespołach formujących szkłoprace różneWYKAZ Bna statkach żeglugi powietrznejw portach morskichprace gorące w hutach żelaza i stali oraz hutach metali niezależnychprace różne Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie za jeden z rodzajów pracy wymieniony w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w Ustawa o emeryturach i rentach – sama w sobie – nie zawiera definicji pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze i budować można ją jedynie w oparciu o inne przepisy. W swoich staraniach o uzyskanie uprawnień emerytalnych nie warto rezygnować zaraz po wydaniu decyzji odmownej przez ZUS. Co należy wiedzieć, aby nie pozbawić się szansy na „wcześniejszą” emeryturę? Zagadnienie powszechnego wieku emerytalnego jest obecnie przedmiotem wielu dyskusji i kontrowersji. Niezależnie jednak od tego, na jakim poziome zostanie on ustalony, przepisy emerytalne przewidują wyjątki dające możliwość skorzystania z dobrodziejstwa przejścia na emeryturę w wieku niższym niż powszechny (pojęcie „wcześniejsza emerytura” w niniejszym artykule stosowane będzie zamiennie z pojęciem „emerytury w obniżonym wieku emerytalnym” aczkolwiek zasadniczo pojęcia te nie są ze sobą tożsame). Jeden z takich wyjątków dotyczy osób wykonujących tzw. pracę w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Praktyka pokazuje jednak, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych bardzo wnikliwie analizuje tego typu wnioski emerytalne i często odmawia przyznania świadczenia. Warto wiedzieć, że decyzja odmowna nie zawsze oznacza jednak koniec naszych starań o emeryturę. Wiele osób zdaje się nie doceniać szansy, jaką daje możliwość skorzystania z sądowej kontroli decyzji wydawanych przez Zakład. Wynika to przede wszystkim z obawy zainicjowania postępowania sądowego. Tymczasem zmiana decyzji ZUS przez sąd nie ma charakteru wyjątkowego, a odpowiednie przygotowanie się do rozprawy sądowej znacznie zwiększa szansę na przyznanie świadczenia. Redakcja poleca: Umowy terminowe – jak zawierać i wypowiadać (książka) Czym jest praca w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze? Ustawa o emeryturach i rentach – sama w sobie – nie zawiera definicji pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze i budować można ją jedynie w oparciu o inne przepisy. Przyjmuje się, że prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze to prace, w których obniżenie wieku emerytalnego uzasadnione jest zwiększonym narażeniem na zrealizowanie się ryzyka emerytalnego (związanego z występowaniem w środowisku pracy negatywnych czynników przyspieszających naturalny proces utraty sił). Katalog prac dających możliwość skorzystania z dobrodziejstwa niższego wieku emerytalnego znajduje się w rozporządzeniu z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Do katalogu prac w szczególnych warunkach (wykaz A rozporządzenia) zalicza się prace, w których szkodliwe warunki determinowane są siłami natury (np. praca pod ziemią) lub procesami technologicznymi (np. prace w wymuszonej pozycji ciała). Do katalogu prac w szczególnym charakterze zalicza się z kolei prace, które dla należytego wykonania wymagają podwyższonej sprawności psychofizycznej, której spadek może zagrażać życiu lub zdrowiu innych. Do tych prac zalicza się np. pracę pilotów, nawigatorów czy też członków szpitalnych zespołów operacyjnych. Czy należy się bać postępowania sądowego? Zasadniczo, po spełnieniu warunków do uzyskania emerytury (o tym, jakie warunki należy spełnić, mówią art. 32 i n. ustawy o emeryturach i rentach z FUS, a których opis przekracza ramy niniejszego opracowania), konieczne staje się złożenie odpowiedniego wniosku do właściwej terenowej jednostki organizacyjnej ZUS . Zakład oczywiście musi zweryfikować posiadane przez siebie dokumenty z dokumentami składanymi do wniosku. Ten etap postępowania najczęściej toczy się bez udziału wnioskodawcy i kończy się wydaniem decyzji przyznającej lub odmawiającej przyznania prawa do emerytury. Od każdej decyzji wydanej przez ZUS przysługuje odwołanie do sądu ubezpieczeń społecznych, gdzie można dokonać weryfikacji decyzji Zakładu. Wtedy też otwiera się szerszy katalog możliwości dowodowych. Po wniesieniu odwołania sprawę bada się, stosując przepisy procedury cywilnej, gdzie ubezpieczony – wyposażony we wszystkie uprawnienia wynikające z kodeksu postępowania cywilnego – ma większą inicjatywę dowodową, co potencjalnie zwiększa szanse na uzyskanie świadczenia. Co bada ZUS? Świadectwo pracy Podstawowym dokumentem, który jest badany podczas przyznawania praw emerytalnych, są świadectwa pracy. W praktyce jest to też najczęściej kwestionowany dokument przez urzędników ZUS. Zgodnie z przepisami, pracodawcy powinni zamieszczać wzmiankę o tym, czy dana praca jest pracą w szczególnych warunkach czy też w szczególnym charakterze. Zasadniczo zamieszczenie takiej wzmianki przesądza o możliwości skorzystania z prawa do szybszego przejścia na emeryturę. Problemy, które pojawiają się w związku ze świadectwami pracy, najczęściej dotyczą sytuacji, gdy nazwa stanowiska pracy nie pokrywa się z nazwą stanowiska użytą w rozporządzeniu. W takich przypadkach ZUS zazwyczaj odmawia przyznania emerytury. Tymczasem w orzecznictwie powszechnie przyjmuje się, że to nie nazwa stanowiska ma decydujące znaczenie, ale faktyczny zakres wykonywanych czynności. Za ugruntowany i reprezentatywny należy uznać pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia r. (sygn. akt. II UK 21/10) gdzie przyjęto, iż „Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie za jeden z rodzajów pracy wymieniony w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.” Tak więc jeśli – mimo wadliwego nazewnictwa stosowanego przez pracodawcę – naszą pracę można przyporządkować pod którąkolwiek pozycję z rozporządzenia, to nie powinno to mieć wpływu na otrzymanie uprawnień emerytalnych. W zacytowanym wyroku Sąd Najwyższy poruszył także bardzo istotną kwestię, tj. fakt, że praca musi być wykonywana stale i w pełnym wymiarze. Od tej reguły praktycznie nie ma wyjątków (o nich mowa dalej). Jeśli praca w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze stanowiła jedynie część zadań wykonywanych w ciągu dnia, to niestety nie będzie możliwe skorzystanie z uprawnień do obniżonego wieku emerytalnego. Inne dokumenty Świadectwo pracy nie jest jedynym dokumentem, jaki pełni istotną rolę w trakcie badania uprawnień do nabycia emerytury. W praktyce nie mniej ważnymi dokumentami, zarówno w trakcie postępowania przed ZUS, jak i w trakcie ewentualnego postępowania sądowego, są wszelkie dokumenty precyzujące bądź też wyjaśniające rzeczywisty zakres obowiązków ubezpieczonego. Nabierają one szczególnego znaczenia zwłaszcza wtedy, gdy pojawiają się wątpliwości dotyczące świadectwa pracy. Obejmuje to nie tylko wspomniane wcześniej problemy dotyczące nazwy stanowiska, ale również sytuacje, gdzie pracodawca, wbrew obowiązkowi, nie umieścił odpowiedniej wzmianki w świadectwie, bądź też nie jesteśmy już w stanie takiego świadectwa uzyskać (np. ze względu na likwidację zakładu pracy). W jednym z orzeczeń Sąd Apelacyjny w Katowicach uznał, iż „Brak świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych ze spornego okresu nie przesądza jeszcze o niemożliwości uznania takiej pracy jako wykonywanej w warunkach szczególnych” . Nie sposób odmówić racji przytoczonemu stanowisku. Nie do zaakceptowania byłaby sytuacja, gdzie ubezpieczeni nie mogliby skorzystać z należnych im uprawnień tylko ze względu na błędy pracodawcy lub fakt, że zakład pracy przestał już funkcjonować. W tym miejscu zwrócić należy jednak uwagę na inną, niezwykle ważną kwestię. Jeśli z zakresu obowiązków ubezpieczonego oprócz zadań stanowiących pracę w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wynikać będzie, że ubezpieczony wykonywał także inne prace, może to stanowić dodatkowy argument dla odmowy przyznania prawa do emerytury. Wiąże się to ze wspomnianą wcześniej koniecznością wykonywania pracy stale i w pełnym wymiarze. Jeśli więc w ramach obowiązków ubezpieczonego było wykonywanie innych czynności (nie odpowiadających zakresem odpowiednim pozycjom rozporządzenia) to pośrednio dowiedziemy, że nasza praca nie była pracą wykonywaną ciągle, co jest przesłanką do odmowy przyznania świadczenia. Zobacz również: Ozusowanie zleceń skutkuje wyższymi emeryturami Na szczęście od wskazanej reguły są wyjątki. Pierwszy z nich – w zasadzie oczywisty – polega na tym, że inne obowiązki również mieszczą w ramach katalogu prac sprecyzowanego w rozporządzeniu (po prostu można je zaklasyfikować pod inną pozycję). Drugi wyjątek polega na tym, że uznaje się za pracę w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze również i te prace, w ramach których wykonuje się zadania (nazwijmy je pobocznymi), które są tak silnie związane z pracą zasadniczą, że razem stanowią one integralną całość. Ostatni wyjątek dotyczy sytuacji, gdy wykonywanie czynności nienarażających na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia miało charakter incydentalny, krótkotrwały czy też uboczny (np. sporządzanie przez brygadzistów po zakończeniu określonego etapu prac odpowiednich raportów). Świadkowie Kolejnym źródłem dowodowym, które może być wykorzystywane podczas postępowania sądowego, są świadkowie. Świadkowie z reguły nie są powoływani na etapie badania sprawy przez organ rentowy. Natomiast w trakcie postępowania sądowego dowód z zeznań świadków jest najczęściej wykorzystywanym środkiem dowodowym i brak jest jakichkolwiek przeszkód, by dowód ten nie mógł być stosowanym także w postępowaniu przed sądem ubezpieczeń społecznych. Procedura cywilna nie przewiduje hierarchii dowodów, chociaż w sprawach dotyczących ubezpieczeń społecznych zasadniczo dokumentom nadaje się pewien prymat nad innymi dowodami. Wynika to z faktu, iż dokumenty, a w szczególności dokumenty pracownicze, nie ulegają zmianom w czasie, w tym sensie, iż wykluczona jest zmiana ich treści związana z upływem czasu czy osobistym nastawieniem do sprawy, czego nie można powiedzieć o zeznaniach świadków. W praktyce prowadzi to więc do sytuacji, gdzie ubezpieczeni poprzez zeznania świadków zmuszeni są do obalenia wiarygodności tez zawartych w dokumencie. Nie jest to wykluczone i dlatego też ubezpieczeni często korzystają z takiej możliwości. W wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 11 marca 2015 r. III AUa 961/14 przyjęto, iż „W świetle przepisów z zakresu ubezpieczeń społecznych podstawowym dokumentem poświadczającym staż pracy w warunkach szczególnych jest świadectwo wykonywania pracy w takich warunkach wystawione przez uprawnionego pracodawcę lub jego następcę prawnego. Niemniej jednak w postępowaniu sądowym ubezpieczony może za pomocą wszelkich środków dowodowych, w tym także zeznań świadków, wykazywać, że w spornym okresie świadczył pracę w warunkach szczególnych. Świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych jest dokumentem prywatnym w rozumieniu art. 245 a zatem stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w tym dokumencie. Możliwe są takie sytuacje, w których świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych budzi uzasadnione wątpliwości w zakresie jego rzetelności i stwierdzania rzeczywistego stanu rzeczy, a skoro świadectwo to jest jedynie oświadczeniem wiedzy, okoliczności w nim zawarte mogą być podważane.” Osobami powoływanymi na świadków najczęściej są oczywiście osoby współpracujące z ubezpieczonym w spornym okresie czy też przełożeni. Na uwadze jednak należy mieć, iż świadkowie muszą być osobami, które w sposób rzetelny i ponad wszelką wątpliwość pozwolą na eliminację wątpliwości z postępowania dowodowego. Sąd wcale bowiem nie musi dać wiary zeznaniom świadków, szczególnie gdy ci zeznają w sposób oczywiście sprzeczny z zasadami logiki i doświadczenia życiowego. Za mogące budzić wątpliwości należy uznać np. zeznania świadka, który pracował na innym stanowisku, ale jednocześnie precyzyjnie jest w stanie przedstawić zakres obowiązków ubezpieczonego, jaki obowiązywał na stanowisku zajmowanym przez niego 20 lat temu. Pozostałe dowody Ze względu na charakter postępowania w sprawie o przyznanie emerytury pozostałe źródła dowodowe mają marginalne znaczenie. O ile np. opinie biegłych są niezbędne dla wydania orzeczenia np. w sprawie o rentę, to w sprawie o emeryturę przydatność takiego dowodu jest znikoma. W jednym z orzeczeń stwierdzono wręcz, iż powołanie biegłego może mieć miejsce tylko wyjątkowo, dla wyjaśnienia kwestii technicznych związanych z wykonywaną pracą, natomiast ocena, czy dana praca jest pracą w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, należy zawsze do sądu. Inicjatywa dowodowa, czyli co? Natomiast istotną kwestią w postępowaniu przed sądem jest inicjatywa dowodowa. Zasadniczo w postępowaniu cywilnym dominuje zasada kontradyktoryjności, która przenosi odpowiedzialność za wynik postępowania dowodowego na strony. Oznacza to, że sąd jedynie w wyjątkowych wypadkach dopuści dowód z urzędu, i jeśli ubezpieczony nie wykaże się samodzielnością, nie będzie mógł liczyć na obronę swojego stanowiska zawartego w odwołaniu od decyzji. W jednym z orzeczeń Sąd Najwyższy przyjął, że chociaż wprowadzenie zasady kontradyktoryjności nie zwalnia sądu ubezpieczeń społecznych od obowiązku wszechstronnego wyjaśnienia sprawy i możliwe jest dopuszczenie dowodu niezawnioskowanego przez strony , to jednak dominujący zdaje się być pogląd przeciwny, wskazujący, iż postępowanie z zakresu ubezpieczeń społecznych rządzi się tymi samymi prawami co „typowe” postępowanie, ze wszystkimi tego konsekwencjami . Wskazuje to więc na potrzebę aktywnego uczestnictwa w postępowaniu i podjęcia prób odniesienia się do argumentów podnoszonych przez Zakład. W swoich staraniach o uzyskanie uprawnień emerytalnych nie warto rezygnować zaraz po wydaniu decyzji odmownej przez ZUS. Warto dokładnie przeanalizować swoją sytuację, a w szczególności dowody, jakie możemy powołać w trakcie ewentualnego postępowania sądowego. Szczególnie że postępowanie sądowe w tym zakresie jest wolne od opłat. Polecamy serwis: ZUS Polecamy w INFORRB: Jak ustalić podstawę wymiaru zasiłku chorobowego dla emeryta-zleceniobiorcy W jaki sposób dokonać rozliczenia podatkowego zwrotu zaległych składek ZUS Czy od nagrody jubileuszowej wypłaconej przed upływem 5 lat należy odprowadzić składki ZUS Obawiam się, że okres pracy na stanowisku spawacza ślusarza nie zostanie Panu doliczony do okresu pracy w szczególnych warunkach. Nie posiada Pan świadectwa pracy w szczególnych warunkach, stanowisko ślusarza czy ślusarza–spawacza nie jest wymienione w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego Wykonywanie prac po 31 grudnia 2008 r. chociaż przez jeden dzieńUwzględnienie do okresu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia przy pracach wymienionych w załącznikach do ustawy o emeryturach pomostowych nie jest zależne od tego, przez jaki okres po dniu 31 grudnia 2008 r. praca była wykonywana. Zależy od tego, jakie były okoliczności i warunki jej wykonywania. Nieuprawnione jest stawianie przez organ rentowy dodatkowych wymogów koniecznych do uzyskania prawa do emerytury pomostowej, nieprzewidzianych w Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z r., sygn. akt III AUa 695/18Wykonywanie pracy tylko według dotychczasowych przepisówOsoba ubiegająca się o emeryturę pomostową, która nie kontynuuje pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze i legitymuje się w związku z tym jedynie stażem pracy “szczególnej” według poprzednio obowiązujących przepisów, może nabyć prawo do tej emerytury jedynie wówczas, gdy dotychczasowy staż pracy można kwalifikować jako pracę w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze w rozumieniu obowiązujących przepisów (art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych).wyrok Sądu Najwyższego z r., sygn. akt II UK 164/11Odwołanie przed rozwiązaniem umowy o pracęSkoro rozwiązanie umowy o pracę jest ustawowym warunkiem nabycia prawa do emerytury pomostowej, to – zgodnie z jednolitą linią orzeczniczą – musi być on spełniony w chwili ubiegania się o świadczenie. Jeżeli nie doszło do rozwiązania umowy o pracę w chwili wydania decyzji i rozpoznawania sprawy przez sąd, to uzasadnia to oddalenie odwołania bez potrzeby badania spełnienia kolejnych warunków do nabycia prawa do tego Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z r., sygn. akt III AUa 521/17Pracodawca nie płacił składek na FEPWykładnia językowa art. 35 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych prowadzi do jednoznacznego wniosku, zgodnie z którym spoczywający na pracodawcy (płatniku) obowiązek opłacania składek na Fundusz Emerytur Pomostowych został uregulowany w tym przepisie w oderwaniu od przesłanek warunkujących nabycie prawa do emerytury pomostowej, określonych w art. 4 powyższej ustawy. (…) Tak więc na płatniku ciąży obowiązek opłacania składki na FEP za pracownika wykonującego prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze niezależnie od tego, czy ww. ustawa gwarantuje temu pracownikowi ochronę na wypadek ryzyka zaprzestania zatrudnienia w szczególnych warunkach (o szczególnym charakterze) przed osiągnięciem „podstawowego” wieku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z r., sygn. akt III AUa 966/17 .